กลับมาลงมือธรรม : COME HOME บ้านที่กลับมา Thai PBS
สมบัติจากธรรมะ : เรื่องเล่าคนกลับบ้าน โดย พระมหาประนอม ธมฺมาลงฺกาโร : กลับมาลงมือธรรม : COME HOME บ้านที่กลับมา เผยแพร่ทาง YouTube ช่อง Thai PBS เมื่อวันพุธที่ 23 มิถุนายน 2564 เวลา 17.30 – 18.00 น. สัมภาษณ์ พระราชวัชรบัณฑิต (ประนอม ธมฺมาลงฺกาโร)หรือพระอาจารย์มหาประนอม ธมฺมาลงฺกาโร เจ้าอาวาสวัดจากแดง อาจารย์พระทิพากร อริโย ประธานสภา แกนนำชุมชน โครงการ คุ้งบางกะเจ้า Our Khung Bangkachao และคุณวันดี อินจัน จิตอาสาช่วยงานสิ่งแวดล้อมวัดจากแดง
- ติดตามชมรายการ Come Home บ้านที่กลับมา ทางไทยพีบีเอส ย้อนหลังได้ทาง https://www.thaipbs.or.th/ComeHome
- รีวิว สมบัติจากธรรมะ : เรื่องเล่าคนกลับบ้าน โดย Thai PBS https://youtu.be/JUtPARWeDYs
อ่านเนื้อหาบางส่วน
บทนำ: “เอาธรรมะไปจัดการกับสิ่งแวดล้อม เพื่อให้ได้มนุษย์สมบัติ สวรรค์สมบัติ และนิพพานสมบัติ” ขยะที่เราคิดว่า มันสกปรก ต้องทิ้ง จริง ๆ แล้วเราแค่ต้องเปลี่ยนความคิดใหม่ ก็คือ ขยะ ของเหลือใช้ มันคือวัตถุดิบ สำหรับการผลิตสินค้ารูปแบบใหม่ ๆ สร้างมูลค่าเพิ่ม ซึ่งสมัยก่อนคนเราไปขุดหาสมบัติ หาทองจากใต้ดิน กว่าจะหาทองได้แต่ละก้อน ก็ต้องขุดแล้วขุดอีก แต่ปัจจุบันนี้ สมบัติเหล่านี้ ได้วางทิ้งอยู่บนดิน รอให้เราไปเก็บ ไปรีไซเคิลขยะ นำไปทำได้ทุกอย่าง ถ้าหากท่านคิดไม่ออกว่าจะเอาขยะไปทำเป็นอะไรดี ที่วัดนี้ ยินดีสอนให้ ใช้เวลาเรียนรู้เดินชมงานเพียง 30 นาที ความคิดของท่านก็จะเปลี่ยนไป มองเห็นขยะทุกอย่าง เป็นต้นทุนวัตถุดิบราคาถูก ที่จะนำมาผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ได้ทุกอย่าง
เข้าสู่เส้นทางธรรมตั้งแต่เด็ก
ตอนเด็ก ๆ อยากเป็นทหาร แต่ด้วยความที่เป็นคนตัวเล็กมาก ก็พยายามเล่นกีฬา ออกกำลังกาย ก็รู้สึกว่า มันไม่สามารถไปต่อได้ แต่พอได้สวดมนต์บทต่าง ๆ มันจำได้ มันสวดได้ ทำได้ดี จึงเริ่มฝึกสวดมนต์ ฝึกอะไรต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับด้านศาสนาพุทธ จนเริ่มเจริญก้าวหน้า นำสวดเก่ง จนได้กลายเป็นหัวหน้านำนักเรียนทั้งโรงเรียนสวดมนต์ และพบว่ามันทำให้รู้สึกเย็นจิตเย็นใจ พอเริ่ม 10 ขวบ ก็คิดอยากบวช แต่พอทดลองอดข้าวเย็นดู ก็ทำไม่ได้ จนกระทั่งจบประถม 4 ทดลองอดข้าวเย็นอีก พอฝึกทำได้ จึงเข้าบวชตั้งแต่ปี 2520 เพื่อเข้ามาเรียนด้านพุทธศาสนาอย่างจริงจัง เดินสายไปสมัครเรียนพระบาลีที่วัดนั้น วัดนี้
พอได้ 2-3 ปี ก็จบนักธรรมเอก จบอภิธรรมมัชฌิม-ตรี จากนั้นก็เริ่มหาที่เรียนพระบาลีโดยตรง นั่นก็คือ มุ่งหน้าไปเรียนที่ประเทศพม่า ซึ่งการเรียนพระบาลีในเมืองไทยจะได้ระดับหนึ่ง หากต้องการอะไรที่มันสูงกว่านี้ เจาะลึกแบบที่ละเอียดสุด ๆ ก็ต้องไปศึกษาที่พม่า แต่ตอนนั้นแค่คิดว่าจะไปต่างประเทศ ก็เป็นไปไม่ได้ มีปัจจัยอยู่แค่ 50 สตางค์ ก็ปรากฎข่าวในสมัยนั้นว่ามีพระเถระหลวงพ่อสมเด็จวัดมหาธาตุ ท่านชอบคนเก่งท่านชอบคนขยัน มีความความตั้งใจจริง แม้ไม่มีกำลังทรัพย์ แต่มีกายกับใจ มีสติปัญญา ขอเพียงเข้าหาท่าน ท่านส่งไปเรียนที่นั่นได้ เพราะท่านมีความต้องการที่จะธรรมทายาทรุ่นใหม่ ๆ ขึ้นมา
จึงได้เดินทางมาที่กรุงเทพ ฯ เข้าสัมภาษณ์ว่าได้เรียนอะไรมาบ้าง พอทราบว่าได้เรียน อภิธรรมมัชฌิม-ตรีมาแล้ว บาลีน้อยก็เรียนประโยค 4 แล้ว บาลีใหญ่ก็เรียนจบจากวัดท่ามะโอ ซึ่งมีชื่อเสียงเรื่อง การศึกษาบาลีชั้นสูงแบบโบราณ ท่านก็ให้ไปทำหนังสือเดินทาง และส่งไปเรียนต่อที่พม่าทันที
ไปเรียนที่เมียนมา
ชีวิตอยู่ที่พม่า (เมียนมา) ช่วงนั้นเป็นช่วงเปลี่ยนผ่านจากระบอบสังคมนิยมเข้าสู่ระบอบประชาธิปไตย มีกระแสการต่อต้าน การลุกฮือขึ้นมาในช่วงนั้นพอดี จึงติดอยู่ที่นั่น ท่ามกลางสงครามกลางเมืองยาวนานกว่า 6 เดือน พระที่นั่นก็จะเรียน สวดมนต์แผ่เมตตา ทำกิจของพระอย่างเต็มที่ การเรียนในวัดในช่วงเวลานั้นก็เป็นไปอย่างปกติ ไม่ได้รับผลกระทบมากนัก ดังนั้นช่วงเวลาที่ติดอยู่ที่นั่น 6 เดือน นี้เอง ทำให้เราได้เรียนทุกอย่างครบ พอถึงเวลาสอบชั้นแรกก็สอบได้อันดับที่ 2 ของพม่า ซึ่งเป็นพระต่างชาติด้วย
การเรียนในช่วงนั้น ทำให้ได้เห็นการศึกษาที่เน้นเจาะลึกในพระไตรปิฎก เช่น เมื่อยกคาถาบทนึงขึ้นมา ก็นำมาแยกทีละคำว่ามีที่มาอย่างไร หมวดหมู่ใด แล้วยังเจาะลึกไปยังองค์ธรรมทั้งหลาย แล้วยังเทียบในพระอภิธรรมว่าคืออะไร ซึ่งการเรียนแบบเจาะลึกแบบนี้ จะสามารถ ถอดรหัสธรรม ได้ทุกตัวอักษร จึงตั้งใจศึกษาให้ลึกซึ้ง เพื่อที่จะนำเอาวิธีการสอนลักษณะนี้กลับมาทำให้แพร่หลายในเมืองไทยด้วย ในทางพระพุทธศาสนา เรียกว่าการทำให้ปัญญา 3 ประการ คือ ทำให้รู้จริง มิใช่รู้เท็จ เพราะความเขลา หรือเชื่อกันมาตามตำรา หรือที่เขาพูดตาม ๆ กันมา ได้แก่
- สุตมยปัญญา คือ ปัญญาหรือความรู้อันเกิดจากการศึกษาเล่าเรียน
- จินตามยปัญญา คือ ปัญญาหรือความรู้อันเกิดจากการคิดวิเคราะห์
- ภาวนามยปัญญา คือ ปัญญาหรือความรู้อันเกิดจากฝึกฝน หรือ ลงมือปฏิบัติ
ภาพโดย ThaiPBS: พระราชวัชรบัณฑิต (ประนอม ธมฺมาลงฺกาโร) หรืออาจารย์พระมหาประนอม ธมฺมาลงฺกาโร กับขยะพลาสติกที่คัดแยกแล้ว พร้อมที่จะนำไปรีไซเคิล สร้างมูลค่าเพิ่มต่อไป
ถอดรหัสธรรมที่วัดมหาธาตุ
พอเหตุการณ์ในพม่าสงบ เริ่มมีการเปิดประเทศแล้ว พบว่านักธุรกิจไทยเริ่มเข้าไปลงทุนที่พม่ากันมากขึ้นและต้องการล่าม จึงรับนิมนต์ช่วยเป็นล่ามให้ในงานพิธี หรือให้คำปรึกษ จนมีแต่งานล่าม แทบไม่มีโอกาสได้เรียน จึงกลับมาเมืองไทย พร้อมกับนำความรู้ ความละเอียดลึกซึ้งที่เรียนมาจากพม่า นำกลับมาถ่ายทอดที่ประเทศไทยได้ ก็จะมีประโยชน์มหาศาล จึงเริ่มทดลองเปิดสอนที่วัดมหาธาตุ คนก็เริ่มสนใจเข้ามาเรียนมากขึ้น เหตุที่คนสนใจก็เพราะ การเจาะลึก ถอดรหัสธรรม และจัดการเรียนการสอนให้มันมีความสนุก และมีวิธีให้คนจำได้ง่าย
เริ่มปักหลักที่วัดจากแดง
ย้ายจากวัดมหาธาตุ กรุงเทพมหานคร มาปักหลักที่วัดจากแดง จ.สมุทรปราการ หลวงพ่อท่านเจ้าอาวาสองค์ก่อน ท่านกล่าวว่าได้เลิกสอนแล้ว ที่วัดก็มีพระเณรเหลืออยู่ 4-5 รูป ถ้าจะมาเปิดสอนใหม่ ก็สามารถทำได้เลย เมื่อย้ายจากวัดมหาธาตุมาพำนักที่นี่ ก็เริ่มเก็บกวาดทำความสะอาด ความรู้สึกตอนนั้นก็เหมือนการเริ่มนับหนึ่งใหม่ของชีวิต ต้นไม้เมื่อก่อนแทบไม่มี ก็เริ่มปลูกทำเองหมด จนเริ่มมีป่าขึ้นมาก็ไม่ใช่เรื่องง่าย เนื่องจากพื้นที่แถบนี้อยู่ติดกับแม่น้ำเจ้าพระยาอยู่ไม่ไกลจากทะเลมากนัก น้ำขึ้นน้ำลงจะเป็นน้ำกร่อย หรือน้ำเค็มอยู่แล้ว มีแต่ป่าจาก หากจะปลูกต้นไม้ก็ตายหมด เริ่มถมที่ ปรับพื้นที่ เริ่มนำอิฐตัวหนอนที่ได้รับมาจากทาง กทม. ที่เขารื้อปรับปรุงพื้นที่นึงนำมาปูปรับพื้นที่ให้เรียบ
ต่อมาทาง อบต. เขามาที่วัดก็เห็นว่าที่นี่ร่มรื่น มีลานกว้าง และบรรยากาศติดแม่น้ำ มีกระแสลมผัดเข้ามาในวัด แลสามารถมองเห็นสะพานภูมิพล1 และ2 ได้สวยงามมาก ๆ แล้วพระที่นี่ก็เรียนหนังสือกันหมด ด้วยบรรยากาศสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมเหล่านี้ จึงได้มีการนำคณะครูอาจารย์ นักเรียนจากสถานที่ สถานศึกษาต่าง ๆ เข้ามาทำกิจกรรม เสวนา จัดอบรม ที่นี่ จากพระเณรที่จำวัดอยู่เพียง 7-8 รูป ก็เพิ่มขึ้นมาเรื่อย ๆ จนถึงเกือบร้อยรูป
โครงการขุดทองจากกองขยะ
ในช่วงที่พระอาจารย์ยังเป็นก็มักจะได้ยินเรื่องเล่าเกี่ยวกับ การไปขุดทองที่ซาอุในสมัยนั้น ซึ่งหมายถึงการไปรับจ้างทำงานที่ประเทศซาอุดิอาระเบีย แถบตะวันออกกลาง มีแรงงานไทยเดินทางนั่งเครื่องบินไปทำงานที่นั่นกันมากมาย แล้วส่งเงินกลับมายังประเทศไทย จากคำพูดเรื่องเล่าการชักชวนกันเหล่านั้น ท่านได้นำคำมาใช้เป็นกุศโลบาย สร้างแรงบันดาลใจให้คนในงานด้านสิ่งแวดล้อมที่ปัจจุบันมีสเกลขนาดใหญ่ มีมูลค่าสร้างรายได้ให้กับคนในพื้นที่โดยรอบวัดในปัจจุบัน โดยท่านเล่าถึงการไปขุดทองหาเงินในแดนไกล ว่า ไม่ต้องไปไกลขนาดนั้น ในเมื่อเรามีกองขยะซึ่งเปรียบได้กับทองคำอยู่ที่นี่แล้ว
คนไม่ค่อยเก็บแก้วไปขายเท่าไหร่ เพราะราคารับซื้อมันถูกมาก ก็เลยมาคิดว่า ถ้าราคามันถูก แล้วเราจะทำให้มันแพงขึ้นมาได้ยังไง จึงนำมาแปรรูปให้เป็นของที่มีมูลค่า โดยเริ่มจากบาตรแก้ว โคมไฟแก้ว กระถางแก้ว ซึ่งก็ทำให้เศษแก้วมีมูลค่าราคาเป็นหลัก 100 บาทได้ จากนั้นก็เริ่มทำเป็นพระพุทธรูปแก้วใส มีคุณค่าสูงมากขึ้นไปอีก
ต่อมาก็เริ่มมาสนใจขยะถุงพลาสติก ซึ่งแต่เดิมก็จะถูกเผาทิ้ง ก็ค้นหาวิธีที่เหมาะสมในการแปรรูป ก็คือนำมาเข้าเครื่องนึ่งทำเป็นน้ำมันเชื้อเพลิง แต่ด้วยเหตุที่มูลค่าเพิ่มที่ได้ไม่สอดคล้องกับเครื่องผลิต ต่อมาจึงได้เปลี่ยนจากการนึ่งทำน้ำมันเชื้อเพลง ไปทำเป็นจีวร
จากการสนับสนุนของภาคเอกชน ติดต่อ ประสาน ทำงานร่วมกันกับชุมชมคุ้งบางกะเจ้า อย่างเป็นระบบ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อรณรงค์ให้คนในสังคมหันมาใส่ใจ รักษาสิ่งแวดล้อม ด้วยการคิดก่อนทิ้งขยะ โครงการผลิตผ้าไตรจีวรจากขวดน้ำพลาสติกใช้แล้ว จึงเกิดขึ้น ปัจจุบันทางวัดเปิดรับบริจาคขวดพลาสติกใช้แล้ว โดยขอให้ผู้ทิ้งช่วยแยกฝา แยกสลากออกก่อนส่งมาที่วัด ทางวัดก็จะนำขวดที่ได้รับบริจาค ทำบุญเหล่านี้ นำไปส่งที่โรงงานรีไซเคิลบดเป็นชิ้นเล็ก ๆ ผสมกับเส้นใยธรรมชาติ ทอออกมาเป็นผืนผ้า แล้วส่งกลับมาที่วัดเพื่อตัดเย็บเป็นจีวรได้ ทำเสื้อผ้า รองเท้า และอื่น ๆ ได้หมด
“พระเทศบาล” พระทิพากร อริโย ศูนย์การเรียนรู้สิ่งแวดล้อมวัดจากแดง
พระทิพากร อริโย ประธานสภา แกนนำชุมชน โครงการ คุ้งบางกะเจ้า Our Khung Bangkachao หรือที่เรียกว่า “พระเทศบาล” แห่งศูนย์การเรียนรู้สิ่งแวดล้อมวัดจากแดง (โพธิ์สิกขา)
คนภายนอกที่เคยได้ยินเรื่องราวของการนำพลาสติกมาทำเสื้อผ้าได้ ทำจีวรพระได้ ก็รู้สึกตื่นตา เกิดความรู้สึกสนใจ โดยว่าสิ่งนี้คือเรื่องใหม่ เป็นเรื่องที่ไม่น่าเป็นไปได้ ไม่เคยปรากฎมีมาก่อน ต่างก็เข้ามาดูที่วัดด้วยความสงสัย ใคร่พิสูจน์ ไต่ถามดูพระภิกษุวัดจากแดงว่า “ท่านนุ่งห่มผ้าพลาสติก ร้อนกันไหม” สิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นนี้ ได้ทำให้เราได้มาคุยกันถึงเรื่องของชีวิตและสุขภาพ ค้นหาสาเหตุพบว่ามาจากการที่เราไม่ได้ใส่ใจเรื่องการจัดการขยะก่อนทิ้ง นั่นเอง
นักท่องเที่ยวที่มาเยี่ยมชมที่วัด จะได้เห็น การแยกเศษอาหาร การกรองแยกน้ำ เพื่อเราจะได้เฉพาะเศษอาหาร ได้เฉพาะน้ำ ไม่ทิ้งปนกัน จานชามก็นำไปล้าง ส่วนขยะเศษอาหาร ก็นำไปหมักทำปุ๋ยหมัก ผสมคลุกเคล้ากับ ซากพืช เศษใบไม้ในวัด บางส่วนจะนำไปใช้สำหรับแปลงปลูกผัก บางส่วนจะนำมาบรรจุภัณฑ์สำหรับจำหน่ายให้กับผู้ที่สนใจทำบุญ หรือบริจาค รายได้ก็ใช้หล่อเลี้ยงเป็นค่าน้ำไฟวัด และให้กับคนที่มาช่วยงานที่วัด
“ไม่ว่าจะอยู่ที่ไหน จงทำที่อาศัยของเราให้ดี ทำให้เหมือนกับเป็นบ้านของเราเอง ยิ่งทำก็ยิ่งมีความสุข ”
โพสที่คล้ายกัน:
- ชลรัศมีกับวีไอพี พระราชวัชรบัณฑิต เจ้าอาวาสวัดจากแดง Thai PBS
- พระธรรมทายาทต้นแบบ พระมหาประนอม ธมฺมาลงฺกาโร วัดจากแดง
- ขุดทองจากกองขยะ : สะเทือนไทย
- พุทธปัญญาภิรมย์ : ขุดทองจากกองขยะ TNN24 ช่อง 16
- ศูนย์การเรียนรู้สิ่งแวดล้อม อบรม คัดแยกขยะ ฟรี ไม่มีค่าใช้จ่าย
- เดินศึกษาเส้นทางธรรมชาติ เตรียมพระใหม่ไปเรียน หลักสูตร “กินเป็น อยู่เป็น”
กลับมาลงมือธรรม : COME HOME บ้านที่กลับมา Thai PBS
